Wiadomość o tragicznej śmierci prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, Jego Małżonki Marii oraz osób towarzyszących, jaka nastąpiła w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem wstrząsnęła nie tylko liczną wspólnotą polonijną, ale także całym społeczeństwem brazylijskim.

Prezydent Luiz Inácio Lula da Silva ogłosił 10 kwietnia br. trzydniową żałobę narodową i w przesłanej depeszy do premiera Donalda Tuska i pełniącego obowiązki prezydenta marszałka Bronisława Komorowskiego wyraził ubolewanie z powodu tragicznej śmierci prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, Jego Żony oraz innych osób. Przesyłając kondolencje prezydent Lula zapewnił o solidarność narodu brazylijskiego i historycznych więzach przyjaźni między Brazylijczykami i Polakami.

Natomiast brazylijski minister spraw zagranicznych Celso Amorim w przesłaniu do ministra Radosława Sikorskiego wyraził kondolencje oraz solidarność wobec Polski – „kraju, z którym jesteśmy złączeni poprzez wielką wspólnotę imigrantów i głębokie więzi przyjaźni i współpracy”.  

Z kolei Orlando Pessuti - gubernator stanu Paraná, na terenie którego osiedliła się największa liczba polskich emigrantów, również w sobotę (10 kwietnia br.) ogłosił trzydniową oficjalną żałobę. W oficjalnej nocie wyraził ubolewanie z powodu tragicznej katastrofy, która spowodowała śmierć prezydenta Polski i osób mu towarzyszących. Gubernator przypomniał o udziale imigrantów polskich i ich potomków w kształtowaniu tożsamości kulturowej i w rozwoju ekonomicznym stanu Paraná.

W imieniu brazylijskiej społeczności polonijnej wobec władz politycznych Republiki Federacyjnej Brazylii, z prezydentem Luiz Inácio Lula da Silva, ministrem Celso Amorim i gubernatorem Parany Orlando Pessuti na czele, wyrażamy najserdeczniejsze podziękowanie za okazaną solidarność z Narodem Polskim w tym bardzo trudnym okresie. Polacy i Brazylijczycy polskiego pochodzenia żyjący i pracujący dla dobra swojej brazylijskiej Ojczyzny, jej wszechstronnego rozwoju oraz postępu, nigdy nie zapomną tego wzruszającego serce gestu najwyższych przedstawicieli  Narodu Brazylii. Ogłoszona 3 dniowa żałoba narodowa, stanowa w Paranie, jak też zapewnienie o historycznych więzach przyjaźni między naszymi krajami są znakami wielkiej przyjaźni Brazylii wobec Polski!  Polonia brazylijska nosić będzie w sercu i zachowa na zawsze w pamięci te pełne uczucia głębokiej przyjaźni, solidarności wyrażone przez przedstawicieli Brazylii wobec Polski - kraju naszego pochodzenia, czy też pochodzenia naszych przodków! Niech ta przyjaźń trwa i się pogłębia dla dobra naszych dwóch Narodów!

Z inicjatywy p. Doroty Joanny Barys - konsul generalnej RP w Kurytybie, w niedzielę 11 maja br. w polskim kościele św. Stanisława (usytuowanym w centrum miasta) sprawowane były dwie Msze św. za śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego oraz pozostałe ofiary tragicznej katastrofy lotniczej. Konsulat Generalny rozesłał w sobotę rano (tutejszego czasu) pocztą elektroniczną oficjalną notę o naszej tragedii narodowej i zaprosił do udziału we Mszy św. przedstawicieli miejscowych władz, korpusu konsularnego oraz społeczność polonijną.

O godz. 9,oo sprawowana była Msza św. w języku polskim, której przewodniczył ks. dr Zdzisław Malczewski TChr – rektor Polskiej Misji Katolickiej w Brazylii, który też wygłosił okolicznościowe kazanie. Współkoncelebrowali: ks. mgr Zbigniew Minta TChr – prowincjał chrystusowców w Ameryce Południowej, ks. Zenon Sikorski, SVD – proboszcz polskiej parafii oraz ks. Kazimierz Ołdak TChr. Młodzież z polonijnego zespołu folklorystycznego „Wisła” ubrana w strojach ludowych, witała wchodzących wiernych u wejścia do świątyni. Przed zakończeniem uroczystej - sprawowanej z wiarą i nadzieją – Eucharystii, wspomniana młodzież wniosła przed ołtarz: stary sztandar jednej z organizacji polonijnych oraz flagi Polski i Brazylii udekorowane czarną wstążką. W czasie przejścia młodzieży od głównych drzwi kościoła do prezbiterium jeden z muzyków wykonywał na trąbce hymn Polski. Również na lewym ramieniu białych koszul młodzi mieli czarne przepaski. Taki zwyczaj nie jest znany w Brazylii. Jedna z dziewcząt z zespołu „Wisła” niosła na zielonej polskiej chuście portret pary prezydenckiej. Po ustawieniu flag z boku ołtarza, głos zabrała pani konsul generalna Dorota J. Barys, która mówiła, że takie tragedie zbliżają ludzi bardzo mocno do siebie. Podziękowała również za ten wyraz jedności z Polską.  Msza św. była filmowana przez ekipę telewizji „O Globo”. Fragmenty były transmitowane w niedzielnym dzienniku wieczornym oraz powtórzone w południowym wydaniu poniedziałkowym (12 bm.). 

O godz. 10,15 sprawowana była druga Msza św. Tym razem w języku portugalskim. Przewodniczył Eucharystii ks. prowincjał chrystusowców, a kazanie wygłosił ks. rektor PMK w Brazylii. Wśród wiernych był obecny przedstawiciel gubernatora stanu Paraná, jak również korpusu konsularnego. Można było wśród uczestniczących Brazylijczyków dostrzec wpływowych przedstawicieli Polonii, którzy nie znając dobrze języka swoich przodków, woleli modlić się w języku portugalskim. Cała celebracja była podobna do tej sprawowanej uprzednio w języku polskim. 

W Ambasadzie RP w Brasílii oraz Konsulacie Generalnym w Kurytybie i São Paulo zostały wyłożone księgi kondolencyjne. Przez cały tydzień przedstawiciele społeczeństwa brazylijskiego i tutejszej Polonii będą mogli się wpisywać do nich, aby wyrazić kondolencje oraz łączność z bólem Narodu Polskiego.

W poniedziałkowe przedpołudnie (12 bm.) udałem się z ks. mgr Benedyktem Grzymkowskim TChr do Konsulatu Generalnego RP w Kurytybie, aby dokonać naszego wpisu do księgi kondolencyjnej. Spotkaliśmy nie tylko panią konsul generalną Dorotę J. Barys, ale także inż. Rizio Wachowicza prezesa „Braspolu” – największego ruchu polonijnego w Brazylii, który jest obecny w 16 stanach i posiadający ponad 335 filii. Za chwilę przyszedł jeden z profesorów Parańskiego Uniwersytetu Federalnego (UFPR), odpowiedzialny za kontakty międzynarodowe tej uczelni. Wymieniając te osoby chcę powiedzieć, że w wyrażaniu kondolencji wobec Polski złączyli się Brazylijczycy z Polakami tu żyjącymi i społecznością polonijną. 

Jestem głęboko przekonany, że wszędzie tam, gdzie pracują polscy kapłani diecezjalni i zakonni (nie tylko we wspólnotach polonijnych, ale i brazylijskich), a także polskie siostry zakonne reprezentujące różne zgromadzenia, wznoszona była modlitwa do Boga Życia za tych, którzy zginęli tragicznie, składając swoje życie w darze za Ojczyznę. Polska utraciła część swojej elity. Nagle, tragiczna śmierć zabrała najlepszych Synów i Córki! Polonia brazylijska modli się, aby ta tragedia narodowa przyniosła obolałej z żalu Ojczyźnie, wielkie dobro w postaci głębszego zjednoczenia wszystkich dla wartości nadrzędnych, ku większej chwale Najjaśniejszej Rzeczypospolitej! Z dalekiej Brazylii pogrążonej w żałobie, w imieniu całej społeczności polonijnej, ślemy życzenie: „Pokój, Tobie Polsko, Ojczyzno nasza!”

Kurytyba, 12 kwietnia 2010 r.

Ks. Zdzisław MALCZEWSKI TChr – rektor PMK w Brazylii