POLONICUS - Revista de Reflexão Brasil-Polônia

Stulecie polskiej emigracji w Santana

31 lipca 2011 r. w Santana, w municypium Cruz Machado, w południowym regionie brazylijskiego stanu Paraná, uroczyście świętowano stulecie polskiej obecności i wkładu w rozwój tamtego regionu stanu Paraná.

Zaproszenie ks. mgr Zdzisława Nabiałczyka TChr - proboszcza parafii Santany, aby przeprowadzić triduum przygotowawcze oraz wziąć udziału w uroczystościach jubileuszowych, przyjąłem z radością. Region Santany znany mi od tylu już lat, a szczególnie jego mieszkańcy zawsze budzili we mnie wiele szacunku i podziwu ze względu na ich wierność swoim polskim korzeniom i kultywowanie przez nich tylu naszych tradycji, zwyczajów…

Jubileuszowe obchody santańskie przypadły w okresie brazylijskiej zimy. Stąd trzeba mieć wiele szczęścia, aby pogoda była znośna; to znaczy, aby nie zmarznąć z powodu niskiej temperatury i dużej wilgotności, aby nie padał zimny deszcz i przygrzewało – chociaż trochę – słońce. Niestety, nic z tych pragnień się nie spełniło. W okresie Triduum, chociaż nie padało, to jednak powietrze było pełne wilgotności. Jednak trzeba przyznać, że nasi odporni koloniści nie nastawiają się do pogody, jak przewrażliwione mieszczuchy. Tak więc w Santanie przygotowania do uroczystości religijnych i jubileuszowego festynu były przeprowadzane z całym zaangażowaniem. Chociaż miejscowi „ludowi prorocy” zapowiadali słoneczną pogodę, to jednak ich przewidywania w tym przypadku się niestety nie sprawdziły. Pomimo deszczu i szarości spowodowanej brakiem naświetlenia słonecznego wierni od wczesnych godzin rannych kręcili się po osadzie w spełnianiu swoich religijnych, społecznych i polonijnych obowiązków. Czym bliżej wyznaczonej godziny rozpoczęcia procesji, tym więcej przybywało samochodów i odpornych – nie tylko na pogodę - naszych Polonusów oraz osób o innym pochodzeniu etnicznym. Jednak zdecydowaną większość stanowili potomkowie naszych bohaterskich wychodźców przybyłych w te strony południowej Parany przed stu laty z ziemi siedleckiej, podlaskiej i lubelskiej.

Pierwszym oficjalnym punktem świątecznego programu było poświęcenie samochodów. W centrum osady ks. Zbigniew Perdjon TChr (zaledwie od kilku dni posługujący w tej parafii) - pomimo nie najlepszej aury - święcił samochody, traktory, ciężarówki. Niestety, ze względu na pogodę, nie odbyła się procesja z centrum osady do kościoła.

Tak więc uroczystości rozpoczęły się przy głównym wejściu do świątyni. Po słowach powitania ks. proboszcza Zdzisława Nabiałczyka TChr skierowanych do obecnych hierarchów, duchowieństwa, municypalnych władz administracyjnych, wiernych oraz przybyłych z różnych stron gości, biskup Walter M. Ebejer OP – emerytowany ordynariusz diecezji União da Vitória dokonał poświęcenia tablicy pamiątkowej umieszczonej na ścianie frontowej kościoła. „Obchodząc 100. lecie imigracji polskiej w tej parafii św. Anny w Santanie, municypium Cruz Machado i oddając hołd tym, którzy byli tutaj jako korzeń tej pobłogosławionej wspólnoty, dziękując Bogu za to historyczne stulecie.

Biskup: João Bosco Barbosa de Souza

Emerytowany biskup: Walter Michael Ebejer

Proboszcz: ks. Zdzisław Nabiałczyk SChr

Prefekt: Euclides Pasa

Wiceprefekt: Nelson Darcy Barczak

Zarząd: Komisja administracji i finansów

Santana, Cruz Machado, 31 lipca 2011”.

Po poświęceniu i odsłonięciu tablicy, udajemy się procesyjnie do świątyni. Podczas celebracji Eucharystii w języku portugalsku było wiele elementów polskich: śpiewy, chorągiewki biało-czerwone.

W homilii główny celebrans biskup João Bosco Barbosa de Souza nawiązując do Liturgii Słowa podkreślał wartość wiary, jaką przywieźli ze sobą polscy imigranci, a która nadal utrzymywana jest w kolejnych pokoleniach. Bardzo wymownie i bogato przedstawiała się procesja z darami do ołtarza. Niesiono między innymi obrazy, jakie przywieźli ze sobą emigranci 100 lat temu.

Chciałbym tutaj odnotować żywą pamięć, jaką podtrzymują wobec śp. ks. Daniela Niemca TChr (+ 22 VI 2006) wierni w Santanie. W procesji z darami niesiono również jego portret.

Pod koniec sprawowanej Eucharystii zabierali głos: emerytowany ordynariusz diecezji União da Vitória–biskup Walter M. Ebejer OP, rektor PMK, siostra Conceição Schumilo– przełożona prowincjalna Sióstr Rodziny Maryi, ks. mgr Antonio Polanczyk TChr – były proboszcz w Santanie.

Na koniec przemawiał miejscowy duszpasterz ks. mgr Zdzisław Nabiałczyk TChr dziękując wszystkim za udział w uroczystej Eucharystii oraz odczytując telegram nadesłany przez Beto Richa - gubernatora stanu Paraná. Pod koniec sprawowanej koncelebrowanej Mszy św. – miejscowym zwyczajem – ordynariusz diecezji biskup João Bosco Barbosa de Souzapoświęcił nasiona pod wiosenny zasiew. Uroczyste błogosławieństwo zakończyło dziękczynną Mszę św. za stulecie polskiej obecności i pracy w tamtym regionie Parany.

Jak brazylijski zwyczaj nakazuje, w porze obiadowej serwowano smaczne i dobrze upieczone churrasco, któremu towarzyszyły różnego rodzaju sałaty. W salonie parafialnym w trakcie posiłku głośno rozbrzmiewały dwa języki: polski i portugalski.

Niestety zaplanowany popołudniowy program, ze względu na padający deszcz, nie mógł się odbyć w amfiteatrze na świeżym powietrzu. Dalsze świętowanie odbywało się w salonie parafialnym. Poza oprawą artystyczną, dobrze przygotowaną i napełnioną mocnymi momentami emocji, nie brakowało oficjalnych przemówień kierowanych do miejscowej społeczności polonijnej. Spośród przemawiających, którzy zaszczycili swoją obecnością świętowanie stulecia polskiej historii w tym regionie Parany, należy wymienić: biskupa João Bosco Barbosa de Souza,konsula Jacka Szczeniowskiego z Konsulatu Generalnego w Kurytybie, Euclidesa Pasę - prefekta municypium Cruz Machado, Rizia Wachowicz – prezesa zarządu krajowego „Braspolu”.

Gwoli sprawiedliwości należy jeszcze odnotować, że z okazji wspomnianych uroczystości w centrum osady, gdzie stoi obelisk upamiętniający polską emigrację, kosztem prefektury municypalnej został poszerzony i upiększony ławkami, kwiatami mały placyk, na którym ustawiono rzeźbę przedstawiającą parę polskich imigrantów. Tam też umieszczono również tablicę pamiątkową następującej treści: „Zostaw twoją ziemię… i idź do ziemi, którą ci wskaże… i cię pobłogosławię…” Rodz., 12,1-3. Obchodząc 100. lecie imigracji polskiej w Santanie, municypium Cruz Machado i oddając hołd tym, którzy byli tutaj jako korzeń tej pobłogosławionej wspólnoty, dziękując Bogu za to historyczne stulecie.