Polonii brazylijskiej obraz własny - Recenzja
Zdzisław Malczewski TChr,
Polonii brazylijskiej obraz własny. Zapiski emigranta,
Projeções, Kurytyba 2007, ss. 317.
Obchodząc 30 rocznice swoich święceń kapłańskich, co oznacza również 30 lat pracy misyjnej w Brazylii, ks. Zdzisław Malczewski daje nam szczególne świadectwo kapłana, wydawcy, kronikarza i historyka, który nie ogranicza swoich badan do historii, ale który sam tworzy historię. Dzieło zawiera teksty napisane w ciągu tych lat, teksty, które w swojej całości tworzą przebogaty obraz życia kulturalnego i religijnego wspólnoty polskiej w Brazylii w tym okresie życia, w którym sam autor brał bardzo czynny i bogaty udział. Istnieje wielka różnorodność tekstów, od krótkich obserwacji kronikarza do rozległych artykułów, sprawozdań i konferencji wygłoszonych na kongresach. Nie jest to pierwsze dzieło księdza Zdzisława Malczewskiego poświecone historii i współczesności etnii polskiej w Brazylii. Wydaje sie, że w tej książce, bardziej niż w poprzednich, uwidacznia sie rozległość i intensywność kompromisu ze wspólnota polska w Brazylii swojego kapłana, kronikarza i historyka.
Wiele mówi sam tytuł książki, którego rodzaj autor określa, jako "zapiski emigranta". Nie jest rzeczą powszechną, by kapłan-misjonarz określał siebie, jako emigranta. Misjonarze ogólnie mówiąc nie emigrują, lecz wyjeżdżają, aby siać i zbierać, nieraz bardzo daleko od swojego domu i nigdy nie są odizolowani czy wygnani w służbie Kościoła, który jest ojczyzną ojczyzn. Lecz jeżeli ksiądz Zdzisław podkreśla, ze jest emigrantem, to nie przypadek, ale wynik swojego podstawowego wyboru wobec tych, którzy opuścili - często zmuszeni - swoje rodzinne strony i wobec ich potomków, którzy zachowują pamięć i spuściznę swoich przodków. Ks. Zdzisław podkreśla w ten sposób swoją tożsamość i solidarność z polskimi emigrantami w Brazylii i z wszystkimi emigrantami. Przyjmuje na siebie powołanie emigranta, nie jako ofiarę, ale jako przywilej, jako formę bycia z tymi, których podziwia, chce poznać od wewnątrz, stając się jednym z nich, służąc im. Ale ta służba nie jest wyłącznie wobec wspólnoty polonijnej, ona nie wyłącza, ale włącza całą brazylijską społeczność, tego państwa tylu etnii. Ksiądz Zdzisław idzie śladami wielkich misjonarzy polskich w Brazylii, takich np. jak ks. Albert Stawiński, którego wspomina w swojej książce, który umiał kochać i służyć swoim braciom, ale również emigrantom i Brazylijczykom różnych pochodzeń.
Zasługuje na podkreślenie także fakt, ze wchłonięcie w życie brazylijskie i polskie w Brazylii nie przeszkadza łączności z Polską, lecz przeciwnie, łączność ta w okresie czasu i przemian dokonujących sie w Polsce w ostatnich latach, staje sie coraz silniejsza. Ks. Zdzisław nie szczędzi wysiłków by zbliżyć emigrantów i ich potomków do kraju pochodzenia, jak również dokłada starań, aby w Polsce znano i doceniano życie i kulturę wspólnot polonijnych w Brazylii.
Intencja autora było danie osobistego świadectwa o naszej grupie etnicznej w Brazylii. Otrzymaliśmy bardzo bogate świadectwo osobiste i wspólnotowe, a także bardzo ważne źródło historyczne do dalszych badań procesów migracyjnych i adaptacji emigrantów do społeczności i kultury kraju, który wybrali, jak twierdzi w swojej przedmowie prof. dr. Tadeusz Paleczny, badacz tych procesów.
Prof. Henryk SIEWIERSKI
Uniwersytet w Brasilii (UnB)
Tłumaczenia z języka portugalskiego dokonał:
ks. mgr Benedykt Grzymkowski TChr
